شبستان مسجد تحت عنوان قسمتی از مسجدهای بلندمرتبه مسجد سجاد مشهد شاخص ترین عنصر معماری در مساجد میباشد. که به حیث ساختاری و کالبدی از رده مهمی بهره مند بوده میباشد. البته با سپری شد فرصت در معماری مساجد معاصر تغییرات مشهودی در ساختار و سازمان این دور و اطراف به وجود آمده میباشد.
در تعریفی دیگر که شبستان چیست؟ می قدرت بیان کرد: قسمتی از مسجدهای گران قدر دارنده سقف میباشد. فضایی سرپوشیده که در آن نمازگزارده میگردد و تحت عنوان اندام اساسی معماری رزرو مسجد سجاد مشهد مساجد معمولاً دارنده دو قسمت زنانه و مردانه میباشد.
تاریخچه ایجاد کرد شبستان چیست (shabestan)
از لحاظ تاریخ معماری اولی مسجد، ایوان خانه رسول بود. این مسجد با پلانی مستطیلی، فارغ از سقف ساخته شد. در پی به انگیزه وجود آفتاب سوزان در ایالات متحده عربی به امداد تنه درختان رطب، در نصیب رو به قبله ایوان، سایبانی برای اقامه نماز تولید کردند. با بیشتر شدن تعداد نمازگزاران این فضای سایه دار را بسط دادند. این دستور به آسانی آدرس مسجد سجاد مشهد اعمال شد تنها چند به تنه درخنان اضافه کردند و روی آنهارا با برگ های نخل پوشاندند. نقش اصلی ابن سایبان در راحتی و آسایش نمازگزاران سبب ساز شد این دور و اطراف که ابعاد با اسم شبستان شناخته گردد جزء اساسی کالبد معماری مساجد شود.
مهم ترین خصوصیت این عنصر معماری مسجد این بود که به راحتی و در جهات متفاوت قابل توسعه و گسترش بود و هرگاه به توسعه و گسترش بیشتر مسجد نیاز بود. این شغل صرفا با اضافه کردن یک سری دهانه اجرا می گرفت. با توسعه اسلام به مرز و بوم های دیگر مسجد فرستاده درمدینه تحت عنوان الگو تشکیل داد مساجد قرار گرفت. و از آن جا که کالبد مهم آن فضای شبستان بود، الگویی به اسم شبستانی در معماری مساجد بوجود آمد و بین معماران مسلمان ترویج یافت. طرح کلی مساجد شبستانی عبارتند از: یک ایوان مستطیلی و مرکزی که با شبستان ها از چهار طرف اشراف گردیدهاست. کشیدگی ایوان به صورت معمول در راستای قبله میباشد.
هر یک از شبستان ها سالن مسقف بزرگی میباشد، که توشه شماره تلفن مسجد سجاد مشهد سقف آن بوسیله ردیف های مختلف به زمین منتقل میشود. در هر مورد از آنان انبوهی از ردیف ها وجود دارااست، که در یک کانال منظم هندسی با مسافت های ظریف از یکدیگر قرار گرفته اند. شبستانی که رو به قبله قراردارد معمولاً عمق بیشتری نسبت به سایر داراست و از التفات بیشتری شامل است.